आयुष्यातील शेवटच्या क्षणांमध्ये साथ देणारी : पॅलिएटिव्ह केयर

काही दिवसांपूर्वी सिप्ला फाउंडेशनच्या कार्यालयात काही कामानिमित्त गेलो होतो. तिथे पॅलिएटिव्ह केयर बद्दल एक पत्रक वाचले. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या आकडेवारीनुसार जगभरात कॅन्सर (३४%), दमा-श्वसनाचे विकार असलेले रुग्ण (१०.%), हृदय रोग (३८.५%), एड्स (५.%), मधुमेह (४.६%) अश्या आजारांनी पीडित रुग्ण आणि त्यांचे नातेवाईक शारीरिक आणि मानसिकरित्या त्रासलेले असतात. रुग्णाला मरण यातना सहन होत नाहीत आणि नातलगांना त्या बघवत नाहीत. अशा परिस्थितीत गरज असते पॅलिएटिव्ह केयरची म्हणजेच वेदना कमी करण्यासाठी लागणारी औषधे वेळेत दिली जाणे आणि नातलगांना मानसिक आधार देणे, त्यांचे समुपदेशन करणे महत्वाचे असते.

    प्रामुख्याने तीव्र वेदना आणि श्वासोश्वासाला त्रास होणे या दोन गोष्टींचा सामना हे रुग्ण करत असतात. त्यांना गरज असते वेदनाशामक औषधांची आणि योग्य प्रमाणात प्राणवायू देण्याची. हे उपचार वेळेत दिले गेले तर मरण यातना काही प्रमाणात कमी होऊन मृत्यू तरी सुखद होतो. आपला आजार बरा होणार नाही हे सत्य रुग्णांनी स्वीकारलेले असते. कधीतरी प्राणज्योत मालवणार आहे हे सुद्धा मनाने स्वीकारलेले असते पण मरण यातना असह्य झालेल्या असतात. कधी एकदाचा मुक्त होतो अशी अवस्था अनेक रुग्णांची असते. मृत्यूने हे सर्व प्रश्न सुटणारे असतात पण त्याबाबतची अनिश्चितता आणि वेदना असह्य अशा असतात. किमोथेरपी घेऊनही बरा न होणार कॅन्सर, असह्य वेदना, एखादी बरी न होणारी जखम आयुष्य नकोनकोसे करून टाकते. दमा-श्वसनाच्या विकाराने खोकून खोकून रुग्ण हैराण होतात. श्वास घेताना होणार त्रास असह्य झालेला असतो. तीच अवस्था असते एड्सच्या शेवटच्या अवस्थेतील रुग्णांची, खंगलेले शरीर, विविध आजारांमुळे आणि वेदनांनी अत्यवस्थ झालेले रुग्ण आणि त्याहूनही त्रासलेले नातलग बघितले की मृत्यू किती वेदनादाई असू शकतो याची कल्पनाही करवत नाही.

    सिप्ला फाउंडेशनतर्फे अशा रुग्णांना वेळेत मदत केली जाते. योग्य ती वेदनाशामक औषधे, ऑक्सिजन, दमा काही करण्यासाठीची औषधे दिली जातात. तसेच रुग्ण आणि नातलगांना मानसिक आधार देण्याचे काम ही संस्था करते. शेवटच्या या वेदनादायी क्षणांमध्ये साथ देण्यासाठी त्यांनी 'साथ साथ' ही हेल्पलाईन सुरु केली आहे. ज्यांना मदतीची आवश्यकता आहे असे रुग्ण किंवा त्यांचे नातलग 1800-202-7777 या क्रमांकावर संपर्क करून योग्य ती मदत मिळवू शकतात. शेवटच्या वेदनादायी क्षणांमध्ये साथ देणाऱ्या सिप्ला फौंडेशनला सलाम!